TUTARLI BİR METİN OLUŞTURMA DAVETİYESİ: "TEZ NASIL YAZILIR?"

 

#inceleme

"Tez Nasıl Yazılır?"

Umberto Eco, Çeviri: Betül Parlak, Can Yayınları-10. baskı. 

"Gülün Adı" ve "Foucault Sarkacı" gibi hem hacim hem de içerik yanıyla dev romanların yazarı Umberto Eco'nun kılavuz çalışmasıdır. 

Kitap, akademik tez yazma sürecine ilişkin olsa da içeriği bununla sınırlı kalmayacak kadar zengindir. Çünkü her metnin en az bir iddiası vardır. İddia edilen düşünceyi iyi savunmaksa, tutarlı bir metnin ortaya çıkmasını sağlar. İşte bu çalışma, tutarlı bir metin yazmak için bir davetiyedir. Eco'nun rehberliğinde keyifli bir yazma yolculuğunadır aynı zamanda bu davet. Muhteşem...

Tez ve makale yazarken iki veri kaynağından yararlanılır. Burada birincil veri kaynağı olan saha verileri değil; ikincil kaynaklar olan yazılı kaynakların verilerinin esas alındığı bir çalışmadan söz edildiğini öncelikle belirtmek yerinde olur.   

Sonuç bölümüyle birlikte toplamda yedi bölümden oluşan kitabın ilk üç bölümü, tez yazmaya hazırlık ve araştırma yapma süreçlerine ilişkin bilgiler verir. Burada, yazan herkese yol gösterecek bir ayrıntı olarak konu seçimi ile ilgili düşünceler dikkat çekicidir. 

"Konu mezun adayının ilgilerine yanıt vermelidir.

1) Verdiği sınavların türü, okumaları, siyasi, kültürel ve dinsel dünyasıyla bağlantılı olmalıdır; 

2) Başvurulacak kaynaklar elde edilebilir olmalıdır, yani adayın elinin altında olmalıdır;

3) Başvurulacak kaynaklar başa çıkılabilecek düzeyde olmalıdır, yani adayın kültürel düzeyine uygun olmalıdır;

4) Araştırmanın yöntemsel çerçevesi adayın deneyiminin kaldırabileceği düzeyde olmalıdır." (s.38, bu bölümün dipnotunda beşinci bir madde önerisi olarak "Doğru hoca seçilmelidir." eklemesi de vardır.)

Yazmanın bir eziyete dönüşmemesi için, yazanın kapasitesine uygun bir konu seçimi önermesi vardır. "Yazma"nın geneli için de geçerli olabilecek bir önermedir bence. Bu çalışma 1977'de yayımlanmış ve U. Eco kendine de kılavuzluk etmiştir. Bunu, 1986'da yayımlanan ve adeta fırtına koparan "Gülün Adı"ndan yola çıkarak iddia ediyorum. 

Gelelim kitabın diğer bölümlerine. Planlama, yazım ve son okuma-redaksiyon, gerekli ekler gibi bilgiler dördüncü bölümden itibaren kitapta yer alır. İçeriğe yönelik vurgu bu bölümlerde çok daha belirgindir. Yazarken örme, bütünleştirme gibi öenmli ayrıntılar yer yer basitçe şematize edilerek ya da kategorize edilerek anlaşılır bir forma dönüştürülmüştür. 

Bilimsel çalışmaların olmazsa olmazı kaynaktır. Doğru, işlevli bir kaynakça oluşturmak çalışmanın niteliği açısından belirleyici bir yere sahiptir. Eco bu konuda oldukça titizdir. Kaynakça oluşturma, literatüre bakma, kütüphane ve kitaplıklardan yararlanma vurgusu yapmıştır. 

Çalışma sürecinde, kimi zaman hatırlatıcı, kiminde yönlendirici işlev gören kılavuz notlar kullanmak Eco'nun önerdiği bir başka yöntemdir. 

Yazma etiği ise samimi cümlelerle ifade edilmiş bir bölümdür. İntihal tartışmalarının kurgu yazın alanında bile söz konusu edildiği günümüzde, bu ayrıntıların yol göstericiliği tartışmasız önemlidir. Mesafe yine burada yer verilen bir başka ayrıntıdır. İçtenlikle ikna edicilik arasındaki bağa işaret eden Eco, gereksiz tevazuyu da, sabun köpüklerini de reddeder. Gerçek yeterince güçlü, içten ve ikna edicidir çünkü. 

Adı üstünde tez nasıl yazılır sorusuna cevap arayan bir çalışmadır bu kitap. Fakat en başta da belirttiğim gibi, yazma hevesi, iddiası olan herkes için de kılavuz işlevi görecek bir içeriğe sahiptir. 

Başucu kitaplarınız arasında yer almasını dilerim. 

                                                                                                                                             Umut Şener